Voorbij verenigingsmanagement…

Vorig jaar deed ik heel wat sessies voor besturen en/of teams van ledenorganisaties. Opvallend daarbij was telkens de interactie tussen beide. Bestuurders zijn nu eenmaal geprivilegieerde getuigen binnen de organisatie: ze weten heel veel over het reilen en zeilen van de organisatie, hebben meestal vanuit hun achtergrond een grote valies aan ervaring die ze meebrengen (bv. ook als bestuurder binnen ander organisaties) en willen natuurlijk ook nog altijd lid zijn – in die zin dat ze daar ook zitten vanuit een persoonlijk belang.

Scheiding der machten

Het is een belangrijk gegeven in de governance binnen ledenorganisaties dat er een duidelijke grens is tussen de taken en de rol van het bestuursorgaan en dat van het bureau/secretariaat. Je kan het zelfs een scheiding der machten noemen, waarbij beleidsbepaling en toezicht op de uitvoering bij het bestuur liggen en de effectieve uitvoering bij het bureau.

Vanuit groepsdynamische invalshoek zien we echter een andere interessante vaststelling, nl. dat de grens tussen bestuur en team niet altijd zo duidelijk is en er bovendien net in die grenszone wel interessante dingen kunnen gebeuren. Het concept ‘Boundary spanning’ verwijst naar het feit dat twee entiteiten die een eigen autonome bestaansreden hebben met mekaar in aanraking kunnen komen waardoor er net iets nieuws ontstaat. ‘Zonder wrijving geen glans’ of ook nog, ‘de plek der moeite’ – het zijn maar enkele omschrijvingen vanuit de vakliteratuur als het gaat over de dynamiek die kan ontstaan. Dit kan het resultaat zijn van het feit dat bestuur en bureau nu eenmaal vanuit een andere realiteit en logica denken maar ook omdat de vertaalslag onvoldoende duidelijk is hoe beide partijen wel zinvol en efficiënt samen kunnen werken.

Twee verschillende dimensies

Waar verenigingsmanagement zich meer richt op het efficiënt uitvoeren van verschillende processen die essentieel zijn voor de ledenorganisatie (bv. lid worden, deelname aan events of opleidingen, publicatie van nieuwsbrieven of standpunten), kijkt verenigingsleiderschap naar een groter kader, waarbij vooral de dynamiek tussen bestuur en bureau een belangrijke rol speelt. Voor alle duidelijkheid, beide dimensies zijn belangrijk voor ledenorganisaties. Alleen valt te bekijken hoe vooral het aspect van leiderschap voor een duurzame toekomst kan zorgen, voor de leden en dus ook voor de organisatie. Het gaat immers niet zozeer om het optimaliseren of professionaliseren of het anders doen van de dingen, maar waar nodig, de moed hebben om radicaal de dingen anders te doen en ‘om te denken’.

“Ook de vereniging begeeft zich in een wereld die gekenmerkt wordt als vluchtig, onzeker, complex en vaak dubbelzinnig. Dit maakt sterk leiderschap belangrijk. Leiderschap dat betekenis kan geven aan onze acties en mensen vanuit die betekenis bij elkaar kan brengen. Niet om allemaal hetzelfde te moeten worden of doen, maar juist om optimale samenwerking te bewerkstelligen waarin ingespeeld wordt op de diversiteit en de autonomie van eenieder. Dit maakt het leiderschap van een vereniging een aardige uitdaging die verder gaat dan ‘het gewoon op de winkel passen’ ”. (Back2Basics – De kracht van verenigen, Berend Rubingh, Arko Sports Media, 2021)

Uitdagingen voor verenigingsleiderschap

Zoals gezegd gaat dit over het uitbouwen van een proactieve, goed geoliede tandem tussen bestuur en bureau met als meest essentiële voorwaarde de verankering van de aanpak in het DNA van de organisatie. Dus geen jaarlijkse visiemeeting of heidag om het er eens over te hebben, maar een continu werkproces voor zowel bestuur als bureau, en bij voorkeur samen, om de organisatie niet enkel future proof maar ook innovatief te houden.

Ik zie hierbij hier heel wat boeiende werven, waaronder:

• Het belang van de tandem tussen het bestuur en de professionals, en de impact ervan op zowel de structuur als de cultuur van ledenorganisatie.
• De vertaalslag van de strategische visie van het bestuur via de professionals naar de leden, zeker gelet op het feit dat bestuurders eerder een ‘What’s in it for us?’- benadering hanteren, terwijl leden eerder transactioneel neigen naar de ‘What’s in if for me?’.
• Hoe kijken naar de toekomst: gaat het hier over het bestendigen van wat we hebben en wat goed is, of verkennen we nieuw terrein, waarbij we proberen vorm te geven aan wat leden nodig hebben, ondanks het feit dat ze dat nu zelf nog niet weten?

In volgende artikels in 2022 wil ik deze en andere uitdagingen verder verkennen. Is dit herkenbaar in die zin dat je al resultaten hebt kunnen neerzetten? Contacteer me, dan ga ik graag in dialoog en neem ik je ervaring/getuigenis met veel plezier mee in een artikel.

*   *   *

Blijf op de hoogte van inzichten door deze blog te volgen – je kan je aanmelden in de rechterkolom. Je krijgt dan een email als ik een nieuw artikel publiceer (max. 2 per maand).

(11/1/2022)